Wat is non-verbale communicatie?
Als mens communiceren we non-verbaal de hele dag door. We maken onbewuste bewegingen, we spreken met een bepaalde intonatie of we kleden ons op een bepaalde manier. In deze blog ontdek je meer over lichaamstaal, wat mythes zijn en hoe je bewegingen kan interpreteren.
‘Iemand staat met zijn armen over elkaar. Dat is een gesloten houding!‘ Mythe! De echte betekenis: je geeft jezelf een knuffel en daarmee extra comfort.
Betekent naar links boven kijken of iemand liegt?
Nee. Het enige wat je echt over een gezicht kan zeggen is of er wel of niet een verhoogde spanning is. Er kán discomfort zijn op dat moment.
Veel betekenissen die we ontlenen aan non-verbale communicatie zijn op aannames berust. Waar kan je wel en niet van uit gaan? Hier lees je over:
- Onderscheiden van comfort vs. discomfort
- Pacifiers
- Wat laat een gezicht echt zien?
- Fight, flight en freeze types
Non-verbale communicatie: Comfortabel of oncomfortabel?
In non-verbale communicatie kan je onderscheid maken tussen comfortabele en oncomfortabele bewegingen. Die kan je aflezen aan het gezicht of de totale lichaamsbewegingen.
Comfort kan je aflezen aan een ontspannen spierspanning, zoals een gladgestreken voorhoofd. Bij discomfort zie je een verhoogde spierspanning. En dat laat zich in fracties van seconden zien. Bijvoorbeeld: de lippen die op elkaar geperst zijn, gespannen vingers, opgetrokken schouders of een neus die optrekt (hè bah, dat is vies). Of een kin die meer naar binnen trekt.
Wat kan je over zo’n beweging zeggen? Eigenlijk niet veel, behalve dat je een verhoogde spierspanning waarneemt. Waak voor eigen aannames en grijp het moment aan om door te vragen. Of, duik in de bak aan theorie hieronder en maak alvast kennis met pacifiers en micro-expressies.
Pacifiers
Als we in interactie zijn met iemand maken we andere bewegingen dan als we alleen thuis in de woonkamer zijn. Pacifiers zijn een diverse set aan bewegingen die we onbewust maken om onszelf gerust te stellen.
Denk aan:
- Met een vinger strijken over de neus of wang, of in de hals
- Met je handen over je armen of over je benen strijken
- Minuscule bewegingen maken met de handen
- De armen over elkaar (een self-hug)
Non-verbale communicatie: wat laat het gezicht ècht zien?
Om echt goed te weten wat iemands repertoire aan bewegingen is zul je officieel de diverse gezichtsgebieden moeten turven. Hier gaan uren training aan vooraf!
Om het je voor nu makkelijker te maken, kan je (met enige voorzichtigheid) uitgaan van deze verbanden:
- De wenkbrauwen bewegen omhoog: iemand heeft behoefte aan actie of beweging.
- De wangen omhoog (een ‘lach’): iemand heeft behoefte aan verbinding of maakt actief verbinding.
- De onderste oogleden bewegen omhoog (ogen ‘knijpen samen’: iemand probeert jou te begrijpen en letterlijk grip te krijgen op wat je zegt.
In deze gevallen is iemand in de communicatie: actief aan het luisteren en actief informatie verwerken. Iemand beweegt dan eigenlijk naar voren, letterlijk naar jou toe.
Trap dus niet in de aanname: ‘Wat zit iemand nou argwanend naar mij te kijken!‘ Het kan zijn dat iemand op dat moment juist jouw informatie actief verwerkt en jou wilt begrijpen.
De kunst is de juiste gespreks- en vraagtechnieken in te zetten om erachter te komen.
Er is ook een set aan bewegingen die een andere soort spanning (discomfort) laten zien. Het zijn soms complexe sets van bewegingen en niet altijd even makkelijk te herkennen. Denk aan:
- De lippen worden op elkaar geperst
- Slikken
- Vaker knipperen met de ogen dan anders
Dit kan bijvoorbeeld betekenen dat iemand:
- op dat moment nadenkt
- veel informatie verwerkt (er kan even niets meer bij)
- of… er is iets aan de hand.
Het moment om je gesprekstechnieken in te zetten dus. Denk aan doorvragen of een stilte laten vallen.
Fight, flight, en freeze
Je amygdala is het deel in het brein dat in de eerste 18 maanden van je leven gevormd is en waar bepaalde aannames (registratie van gevaar) in opgeslagen liggen. Fight, flight en freeze vinden hier ook hun oorsprong. Iedereen heeft hier een eigen repertoire in. En, fight, flight en freeze reacties kan je ook aflezen aan het gezicht.
Er zijn grofweg drie types (en een mix daarvan) en zo kan je ze onderscheiden:
Fight types – Willen handelen. In de actie willen om in beweging te kunnen blijven. Ze schromen niet een conflict of grens op te zoeken. De wenkbrauwen en oogleden gaan vaker omhoog.
Flight types – Dit betekent niet het letterlijk wegrennen uit de situatie, maar het wegrationaliseren van emoties. Flight types hebben tekst en structuur en willen graag dingen begrijpen. Ze zijn voorbereid en hebben antwoorden klaar liggen. Bewegingen zijn te herkennen aan een frons of als de ogen fijner geknepen worden. Of zij worden rigider in bewegingen en gedrag.
Freeze types – Zij gaan graag de relatie en het contact met anderen aan. Uit informele gesprekken halen zij energie. Pogingen om verbinding te zoeken zijn o.a. te zien aan een lach: de wangen omhoog bewegen.
Gesprekstechnieken effectief inzetten
Oordeel uitstellen en doorvragen!
De eerstvolgende keer dat je iemand ‘boos’ of ‘argwanend’ ziet kijken, herken dit dan als je eigen oordeel. Het kan zelfs zo zijn dat de ander:
– aandachtig naar je luistert
– jouw informatie actief verwerkt
– meer wilt weten
De manier om erachter te komen wat je gesprekspartner bedoelt – of hoe die in het gesprek zit – is: doorvragen.
Ontdek de aanpak van Start2Create
Start2Create begeleidt en traint organisaties in anders denken en communicatie. Met onze facilitators tref je geen lange saaie zit, presentaties of voor de hand liggende oefeningen. Wat wel? Inzichten uit onverwachte hoek en tal van verrassende oefeningen. En, met de interactie en dynamiek zorgen we ook vaak genoeg voor een lach.
Start2Create combineert LIFO® kleurencommunicatie met de kennis van non-verbale communicatie. Een combinatie die maakt dat je nog meer kan halen uit je gesprekstechnieken.
Dit passen we toe als we sessies voor teams of organisaties begeleiden. Of, je kan je communicatievaardigheden bij ons verder trainen in de Start2Create Academy.
Meer weten over micro-expressies? Ontdek dan Insa Consultancy.
Ik wil meer weten!
Speelde als golfster op de Europese Tour. Maakte al vroeg kennis met ondernemen en het trainersvak.
Sportjournalist van huis uit, met een bak aan ervaring als presentator op radio en televisie. Etienne is een echte ondernemer.
Al op jonge leeftijd gevormd door de turnsport. Daniëlle herken je aan haar lef, energie en lach.