Vermijdingsgedrag

Wat is vermijdingsgedrag?

Het vermijden van een moeilijk gesprek met een collega.
Het niet openen van e-mails omdat ze stress kunnen veroorzaken.
Het vermijden van sociale situaties uit angst voor afwijzing.

Zomaar enkele voorbeelden van vermijdingsgedrag. En de voorbeelden hebben één ding gemeen: ze zorgen voor angst of geven je in ieder geval een gevoel van ongemak.

De oorzaak van vermijdingsgedrag

De drijvende kracht achter vermijdingsgedrag is vaak angst of ongemak. Dit kan bijvoorbeeld angst zijn voor falen, kritiek, of confrontatie met moeilijke emoties.

Hoe ontstaat vermijdingsgedrag?

Vermijdingsgedrag ontstaat vaak uit een mix van angst, onzekerheid en het vermijden van oncomfortabele situaties.

Dit heeft te maken met je brein. Al vroeg in je leven heb je geleerd waar mogelijk gevaar schuilt, wat risico’s zijn en wat succes oplevert. Daarnaast groeien we op in allerlei systemen waar je al vroeg te horen krijgt wat ‘goed’ en ‘fout’ is. Bijvoorbeeld normen en waarden die je vanuit huis meekrijgt, cijfers krijgen op school, of je eerste baan.

Het limbisch brein

Het limbisch brein, met name de amygdala, is verantwoordelijk voor het detecteren van dreiging en het activeren van de ‘vecht-, vlucht- of freeze respons.’

Wanneer je een situatie als bedreigend of stressvol ervaart, reageert het limbisch brein automatisch om deze situatie te vermijden. Dit is een overlevingsmechanisme dat bedoeld is om ons te beschermen.

Wanneer je een taak of situatie als stressvol of angstig ervaart, maak je meer cortisol en adrenaline aan. Hoewel vermijding de stress tijdelijk kan verminderen (je ervaart even opluchting), levert het uiteindelijk een toename van stress op omdat het probleem niet wordt opgelost. Dit kan leiden tot een vicieuze cirkel.

Het verschil tussen vermijdingsgedrag en uitstelgedrag

Motivatie:

Vermijdingsgedrag: Vermijden van ongemak of angst.
Uitstelgedrag: Kiezen voor iets wat gemakkelijker of leuker is, of gebrek aan motivatie.

Emotie:

Bij vermijdingsgedrag speelt angst vaak een grote rol.
Bij uitstelgedrag speelt emotie iets minder een rol. Je kan denken aan uitstellen door ergens even geen zin in te hebben, een andere prioriteit te stellen of moeite hebben met prioriteren.

Bewust vs. onbewust:

Vermijdingsgedrag kan deels onbewust zijn: je ontwijkt iets zonder het echt door te hebben.
Uitstelgedrag is vaak bewuster: je wéét dat je uitstelt, maar doet het toch.

4 tips om vermijdingsgedrag te voorkomen

Vermijdingsgedrag kan ervoor zorgen dat je problemen op de lange termijn groter worden, omdat je ze niet aanpakt.

1. Herken en erken je eigen triggers

Neem de tijd om te reflecteren op wat je precies vermijdt en waarom. Is het een taak, een emotie, of een situatie? Door bewust te worden van de oorzaken, kun je je limbisch brein “uitschakelen” en je rationele brein activeren. Schrijf je gevoelens en gedachten op of bespreek ze met iemand die je vertrouwt.

2. Breek taken op in kleine stappen:

Grote taken of situaties kunnen overweldigend voelen, waardoor je ze vermijdt. Splits ze op in kleinere, haalbare stappen. Dit maakt ze minder eng en activeert een gevoel van controle, waardoor je minder stresshormonen aanmaakt. Beloon jezelf na elke stap om positieve associaties te creëren.

3. Train je brein in het herkennen van ‘echt’ gevaar

Vaak overdenken we tal van scenario’s als het om angst gaat. De angst ingegeven door je eigen ratio is echter anders dan een overvaller die plots voor je neus staat. De reactie in je brein geeft jou echter dezelfde boodschap: “Pas op, de dood ligt op de loer! Vecht, of vlucht!”

Nou is deze ultieme doodsangst tamelijk overdreven bij een telefoongesprek dat je hebt te voeren. Rationeel weet je het wel, het is niet echt ‘dood’eng, maar wel spannend.

Het gaat dan ook eerder om ‘identiteit‘. Jouw brein, jouw lijft, zorgt ervoor dat je bij de groep wil blijven horen. Immers, als je identiteit gevaar loopt, loopt ook je levensgevaar.

Dit herkennen en jezelf trainen in hierover heen te stappen, breekt de cirkel van vermijdingsgedrag open.

Als je een moeilijk gesprek moet voeren, begin dan met het schrijven van wat je zou willen zeggen.

Als je sociale situaties vermijdt, probeer dan een korte interactie (bijv. iemand groeten).

Dit helpt je brein om te leren dat de situatie niet zo bedreigend is als het lijkt.

“Ik heb altijd moeite met concreet worden. Ik kan goed luisteren en gesprekken voeren. Maar tot een actie, een handeling te komen vind ik lastig! Leuk om te zien dat deze praktische tools er bij helpen."

Hoe voorkom je vermijdingsgedrag in je team?

Een van de grootste valkuilen bij het opstarten van nieuwe projecten of het zoeken naar nieuwe oplossingen, is dat ideeën groots en veelomvattend worden geformuleerd.

Je kan enerzijds werken aan creativiteit, door oplossingen en ideeën te vinden die buiten de gebaande denkpaden liggen. Dat levert vaak nieuwe energie op.

Ook kan je werken aan het herkennen en benutten van denkstijlen. Waar energie er soms uit gaat bij de stappen die horen bij actie, kan je actiegerichte werkvormen toepassen. Dit helpt acties kleiner te maken, terwijl je eigenaarschap behoudt.

Haal Inspiratie uit nieuwe werkvormen

De facilitators Start2Create laten teams en organisaties uit gebaande denkpatenen en gewoonten stappen.

Al in een dagdeel kan je uit de geijkte denkpaden stappen met elkaar. Het is teambuilding, geeft verrassende inzichten en zorgt al voor de eerste acties.

Met een hele dag kan je een frisse blik werpen op strategie en toekomstvisie. Of je heidag ook actiegericht maken.

Inspiratiesessie: creativiteit en actie

Actiegerichte werkvormen

Wil je uit de sleur van vermijden stappen? De groeimindset in je organisatie een zet geven?

Je kan ook de tools zelf in handen krijgen. Je ontdekt hoe je denkstijlen kan benutten. Dit, gecombineerd met praktische werkvormen, draagt bij aan actieve betrokkenheid, eigenaarschap en actie.

De opleiding creatief denken zorgt ervoor dat je de tools in handen krijgt en groepen in actie kan krijgen. Je werkt aan je communicatievaardigheden, leiderschap en je ontdekt hoe je lef (weer) tot leven kan brengen in je organisatie.

Bekijk hier de opleiding

Kyra van Leeuwen

Speelde als golfster op de Europese Tour. Studeerde af in organisatiesociologie. Maakte al vroeg kennis met ondernemen en het trainersvak.

Etienne Verhoeff

Sportjournalist van huis uit, met een bak aan ervaring als presentator op radio en televisie. Etienne is een echte ondernemer.